(5)
Van một chiều, hay còn gọi là Check Valve hoặc Non-return Valve trong tiếng Anh, là một thiết bị quan trọng không thể thiếu trong hệ thống thủy lực. Nhiệm vụ chính của các loại van một chiều là cho phép lưu chất chỉ đi theo một chiều nhất định, từ đó ngăn chặn tình trạng chảy ngược dòng, bảo vệ hiệu quả các thiết bị như máy bơm, đường ống và các thành phần liên quan trong hệ thống.
Nhờ vào khả năng kiểm soát hướng dòng chảy, van một chiều góp phần duy trì áp suất ổn định và tối ưu hóa hiệu suất hoạt động của toàn hệ thống. Bên cạnh đó, thiết kế đơn giản, dễ lắp đặt và khả năng vận hành linh hoạt cũng là những điểm mạnh giúp giảm thiểu tình trạng hao mòn thiết bị hay tụt áp trong quá trình sử dụng.
Vậy các loại van một chiều hiện nay bao gồm những dòng sản phẩm nào và nguyên lý hoạt động cụ thể của từng loại ra sao? Hãy cùng Cao Phong tìm hiểu chi tiết trong phần nội dung bên dưới.
Nguyên lý van 1 chiều trong trạng thái không có lưu chất, lò xo sẽ đẩy đĩa van về vị trí đóng. Khi lưu chất bắt đầu chảy qua, áp lực dòng chảy sẽ tác động lên đĩa van khiến nó từ từ mở ra. Mức độ mở của van sẽ thay đổi tùy theo lưu lượng của dòng chất lỏng hoặc khí.
Khi dòng chảy ngừng, lực đàn hồi của lò xo kết hợp với áp suất từ dòng chảy ngược sẽ đẩy đĩa van trở lại vị trí ban đầu, khiến van đóng lại. Nhờ đó, lưu chất không thể chảy ngược qua cửa vào của van.
Van một chiều được chế tạo đa dạng về kiểu dáng, chất liệu và kích cỡ nhằm đáp ứng nhiều nhu cầu sử dụng khác nhau như: máy bơm nước, máy nén khí, hệ thống tăng áp, máy rửa xe, bình nóng lạnh, v.v. Dưới đây là các loại van một chiều phổ biến thường gặp:
Loại van này có lá van có thể lật qua lại, do đó thường được gọi là van lá lật. Giống như các dòng van một chiều khác, van lá lật chỉ cho phép dòng chảy đi qua theo một chiều nhất định và ngăn không cho lưu chất quay ngược lại, giúp bảo vệ máy bơm.
Van một chiều lá lật được chế tạo từ nhiều loại vật liệu như inox, gang hoặc nhựa, phù hợp với từng môi trường cụ thể như nước nóng, nước sạch, hóa chất… Tùy thuộc vào mục đích sử dụng như: bơm tăng áp, bơm gia đình, hệ thống tưới cây…, người dùng sẽ lựa chọn vật liệu phù hợp để đảm bảo hiệu quả và tiết kiệm chi phí.
Trong đó, loại van lá lật bằng nhựa PVC thường có giá rẻ hơn so với loại inox hoặc gang. Vì thế, cần xác định đúng nhu cầu sử dụng trước khi lựa chọn để tránh lãng phí.
Van lá lật có hai kiểu kết nối chính:
Van một chiều lò xo có thiết kế đĩa van gắn với lò xo bên trong thân. Khi lưu chất đi qua (ví dụ khi máy bơm hoạt động), áp suất của dòng chảy sẽ nén lò xo, khiến đĩa van mở ra. Khi dòng lưu chất ngừng (tắt bơm), lò xo sẽ đẩy đĩa về vị trí ban đầu, đóng lại để ngăn dòng chảy ngược.
Loại van này thích hợp lắp đặt trong các đoạn ống theo phương thẳng đứng, chẳng hạn như hệ thống bơm nước lên tầng cao hoặc giếng khoan, nhờ khả năng chống dòng chảy ngược rất tốt.
Van lò xo có thể được sản xuất từ các vật liệu như inox, gang, đồng hoặc nhựa. Mỗi loại có đặc tính và mức giá khác nhau, do đó nên lựa chọn theo đúng điều kiện làm việc.
Van cũng có hai kiểu lắp đặt:
Loại van này thường được dùng trong hệ thống cấp nước lớn. Cấu trúc của van tương tự van lá lật, nhưng phần cánh van được thiết kế thành hai cánh gập lại như hình cánh bướm, giúp đóng mở linh hoạt hơn.
Thân van thường làm từ gang hoặc inox, cánh van từ inox 304 – loại vật liệu có khả năng chống gỉ sét tốt. Hai cánh được gắn với trục inox ở giữa, kèm theo lò xo giúp việc đóng mở trơn tru hơn.
Van cánh bớm cần một lực đủ mạnh từ lưu chất để vượt qua sức căng của lò xo, vì thế loại này chủ yếu được lắp ở hệ thống cấp thoát nước trong khu công nghiệp, nhà máy xử lý nước thải…
Đây là loại van chuyên dùng cho hệ thống làm việc với hơi nóng hoặc khí nén, có thể chịu được nhiệt độ lên đến 250ºC. Van cho phép lưu chất đi qua một chiều và tự động ngắt khi lưu lượng yếu hoặc dừng cấp, nhằm ngăn dòng chảy ngược.
Khi lưu chất có áp lực đủ lớn, đĩa van sẽ được nâng lên khỏi vị trí đóng nhờ nén lò xo, cho phép dòng chảy đi qua. Khi áp lực mất đi, lò xo đàn hồi và đẩy đĩa van đóng lại.
Loại van này có thể kết nối bằng ren hoặc mặt bích, với kích thước từ DN15 – DN300, sử dụng phổ biến trong hệ thống hơi nóng, nồi hơi, nước nóng công nghiệp…
Van cối có cấu trúc gồm một đĩa kín được ép bởi lò xo. Khi có dòng chảy đủ áp lực, đĩa van được đẩy lên và lưu chất đi qua. Khi áp lực giảm, lò xo sẽ đẩy đĩa trở lại vị trí đóng ban đầu, ngăn dòng chảy ngược.
Van thường được chế tạo hoàn toàn bằng inox, từ thân, đĩa đến lò xo. Nhờ đó, van có độ bền cao, chịu được nhiệt độ lên tới 200ºC và chống ăn mòn tốt – rất phù hợp cho môi trường hóa chất hoặc nước nóng.
Van có các kích cỡ từ DN15 đến DN100, thường được dùng trong hệ thống xử lý hóa chất, cấp nước nóng hoặc các môi trường ăn mòn cao.
Kết luận:
Để chọn được loại van phù hợp, người dùng cần xác định rõ mục đích sử dụng ngay từ đầu. Tùy vào từng ứng dụng cụ thể như: bơm nước sinh hoạt, nước nóng, nước thải hay khí nén… mà sẽ có dòng van một chiều thích hợp, giúp đảm bảo hiệu quả vận hành cao và tối ưu chi phí đầu tư.
Hy vọng rằng qua những chia sẻ trong bài viết này, bạn đã có thêm thông tin hữu ích để lựa chọn được sản phẩm van một chiều phù hợp nhất với nhu cầu của mình.
Bình luận